23
§ 4. Der Begriff »Mensch« in der biblischen Tradition

fortgeschrittenen)4. Hier sind deutlich die beiden Grundweisen, den Menschen zu nehmen, fixiert.

Augustin: Et dixit Deus, Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. Et hic animadvertenda quaedam et conjunetio, et discretio animantium. Nam eodem die factum hominem dicit, quo bestias. Sunt enim simul omnia terrena animantia; et tarnen propter excellentiam rationis, secundum quam ad imaginem Dei et similitudinem efficitur homo, separatim de illo dicitur, postquam de caeteris terrenis animantibus sollte conclusum est, dicendo, Et vidit Deus quia bonum est5. (Statt: Et factum est und: et fecit Deus. Analog: Faciamus - Fiat6.)

Thomas v. Aquin: de fine sive termino produetionis hominis prout dicitur factus ad imaginem et similitudinem Dei7.

Quia, sicut Damascenus dicit, lib. 2 orth. Fid., cap. 12, a princ, homo factus ad imaginem Dei dicitur, secundum quod per imaginem significatur intellectuale, et arbitrio liberum, et per se potestativum, postquam praedictum est de exemplari, scilicet de Deo, et de his quae processerunt ex divina potestate secundum ejus voluntatem, restat ut consideremus de ejus imagine, idest, de homine: secundum quod et ipse est suorum operum prineipium, quasi liberum arbitrium habens, et suorum operum potestatem.8 Dieser Satz trägt den inneren methodischen Aufbau des theologischen Hauptwerkes des Mittelalters.

Zwingli: »ouch daß er [der mensch] sin ufsehen hat uf gott und sin wort, zeigt er klarlich an, daß er nach siner natur etwas gott näher anerborn, etwas mee nachschlägt, etwas züzugs zu


4 Texte und Untersuchungen zur Geschichte der altchristlichen Literatur, hrsg. v. O. v. Gebhardt u. A. Harnack. Bd. IV, Η . 1. Leipzig 1888-1893, Kap. 15 (68), S. 16, Z. 13-16.

5 De Genesi ad litteram imperfectus liber. Migne XXXIV. Paris 1845, cap. 16, 55, S. 241.

6 Vgl. De Trinitate. Migne XLII. Paris 1841, Liber XII, cap. 7,12, S. 1004.

7 S. th. (Parma) I, quaest. XCIII prologus.

8 S. th., prologus zu III (Hervorhebung teilweise von H.).


Martin Heidegger (GA 63) Ontologie: Hermeneutik der Faktizität